تاریخچه قهوه فوری و تأثیر آن بر مصرف قهوه
قهوه در طول تاریخ همیشه جذابیت و محبوبیت خاص خودش رو داشته، اما یه روزی رسید که زندگی‌های پرمشغله آدم‌ها کم‌کم ایجاب کرد یک نسخه ساده‌تر و سریع‌تر از این نوشیدنی جذاب وارد بازار بشه. اینجاست که «قهوه فوری» یا همون نسکافه یا اینستانت کافی، پا به عرصه گذاشت. اگه یه گشتی تو فروشگاه‌های مختلف بزنین، انواع قهوه‌های فوری رو می‌بینید که با بسته‌بندی‌های متنوع به بازار عرضه می‌شن. حالا بیاین داستان این قهوه فوری رو از ابتدا تا تأثیری که رو عادت‌های قهوه‌نوشی گذاشته، مرور کنیم. با ویکی کافینا همراه باشید.
پیدایش قهوه فوری
ریشه‌های تاریخی
اول از همه بدونیم که قهوه فوری محصول قرن بیستم نیست. جالبه بدونین اولین تلاش‌ها برای ساخت یه نوع قهوه قابل حل به قرن نوزدهم برمی‌گرده. حدود سال 1771 توی انگلیس، اولین «قهوه ترکیبی» به ثبت رسید، اما خیلی موفق نشد. بعدها تو دهه 1800 میلادی هم هر از گاهی مخترعایی پیدا می‌شدن که به فکر تولید قهوه خشک و محلول در آب بودن. اما ماجرا جدی‌تر از اوایل قرن بیستم شروع شد.
شروع موفقیت‌آمیز در اوایل قرن بیستم
معمولاً می‌گن اولین قهوه فوری تجاری موفق توسط «سارتوری کاتو» ژاپنی‌تبار در سال 1901 ساخته شد. اما کار اصلی رو «جرج کنستانت واشنگتن» در آمریکا ادامه داد و حدود سال 1909 محصول خودش رو به بازار عرضه کرد. این قهوه به شکل پودر یا دانه‌های ریز بود که با آب داغ به راحتی حل می‌شد و یه نوشیدنی قهوه‌ای و خوش‌رنگ تحویل می‌داد (البته اون موقع خیلی خوش‌عطر و بو نبود).
جنگ‌های جهانی و محبوبیت قهوه فوری
جنگ جهانی اول و دوم هم یه جورایی به گسترش قهوه فوری کمک کردن. سربازا تو جبهه‌ها نیاز داشتن یه نوشیدنی گرم و سریع تهیه کنن و قهوه فوری می‌تونست بهترین گزینه باشه. همین که لازم نبود دم‌کردن طولانی انجام بدن یا ابزار خاصی داشته باشن، کلی کارشون رو راحت می‌کرد. بعد از جنگ، این عادت بین مردم عادی هم ریشه دَوونده بود.
چطور قهوه فوری ساخته می‌شه؟
برای اینکه ببینیم قهوه فوری چی هست، اول باید بدونیم که قهوه دمی چیه. قهوه دمی همون جوهره‌ی قهوه‌ی آسیاب‌شده‌س که با آب ترکیب می‌شه و بعد از صاف کردن، یه مایع قهوه‌ای رنگ داریم. حالا تو فرایند تولید:
1.عصاره‌گیری
دانه‌های قهوه رست‌شده رو آسیاب می‌کنن و با آب داغ دم می‌کشن. انگار دارن قهوه رو دم می‌کنن، ولی خیلی غلیظ‌تر از حالت عادی.
2.خشک کردن
عصاره‌ی غلیظ رو از دو روش خشک می‌کنن: خشک کردن انجمادی (Freeze-drying) و خشک کردن پاششی (Spray-drying). در روش اول، آب عصاره در دمای پایین منجمد و تصعید می‌شه؛ تو روش دوم، با پاشیدن عصاره در هوای داغ، آب سریعاً تبخیر می‌شه و پودر قهوه باقی می‌مونه.
3.بسته‌بندی
در نهایت اون ذرات ریز قهوه رو که قابلیت حل شدن در آب دارن، بسته‌بندی می‌کنن. همین می‌شه محصولی که می‌تونید تو کمتر از یک دقیقه یه لیوان قهوه گرم و آماده داشته باشید.
هر کدوم از این دو روش، روی طعم نهایی تأثیر می‌ذاره. مثلاً قهوه خشک‌شده به روش انجمادی معمولاً کیفیت بالاتری داره و عطر و طعم بهتری حفظ می‌کنه، ولی گرون‌تره.
تاثیر قهوه فوری بر الگوی مصرف قهوه
1. راحتی در دسترس بودن
بزرگ‌ترین امتیاز قهوه فوری این بود که دیگه لازم نبود قهوه رو دم کنیم و منتظر بمونیم. یه پودر حاضر و آماده که تو آب حل می‌شد و خلاص. این موضوع تو دنیای امروز که اکثر آدم‌ها وقت ندارن، حسابی جذاب بود. تو ایران خودمون هم خیلیا به خاطر مشغله روزمره یا کمبود امکانات، به اون رو آوردن.
2. مصرف گسترده‌تر
وقتی مراحل آماده‌سازی کوتاه و ساده باشه، جمع بیشتری از مردم جذب قهوه می‌شن. قبل از اون، خیلیا یا بلد نبودن قهوه دم کنن یا تجهیزاتشو نداشتن. اینستانت کافی باعث شد حتی کسایی که تو آشپزخونه‌شون یه کتری معمولی داشتن هم بتونن قهوه بخورن.
3. تنوع طعم‌ها
شرکت‌ها کم‌کم متوجه شدن قهوه فوری می‌تونه کلی طعم جدید هم داشته باشه؛ از قهوه‌های مخلوط با شیر و شکر گرفته تا طعم کارامل، فندق و… این موضوع مخصوصاً برای افرادی که طعم تلخ قهوه رو دوست ندارن، جذاب بود.
4. تاثیر بر بازار سنتی قهوه‌فروشی
با رواج قهوه فوری، بخشی از بازار قهوه دمی کمتر شد. خیلیا که قبلاً سراغ قهوه دم‌کردنی می‌رفتن، حالا دیگه می‌گفتن: «چرا دردسر؟ پودر آماده رو می‌ریزیم تو آب جوش. تموم!» هرچند این به معنی ازبین‌رفتن قهوه سنتی نبود، ولی باعث شد سلیقه‌ی مردم در طول زمان کمی تغییر کنه.
تفاوت قهوه فوری با قهوه دمی
برای اینکه دقیق‌تر بدونیم کدوم بهتره، باید چند فاکتور رو بسنجیم:
طعم و عطر
قهوه دمی (اسپرسو، قهوه ترک، فرانسه و…) معمولاً طعم غنی‌تر و عطر قوی‌تری دارن. قهوه فوری چون در طی مراحل خشک کردن، بخشی از روغن‌های فرار قهوه رو از دست میده، معمولاً عطر و مزه‌ش ملایم‌تره. البته بعضی روش‌های جدید Freeze-drying کیفیت بهتری ارائه می‌دن، اما هنوزم طعم یه فنجون اسپرسوی تازه دم چیزی دیگه‌س.
سهولت تهیه
اینجا قهوه فوری برنده‌س! فقط کافیه یه لیوان آبجوش داشته باشین. چند ثانیه هم بزنین، نوشیدنی حاضره. اما قهوه دمی نیاز به ابزار، زمان و مهارت داره.
ارزش غذایی
از لحاظ کافئین، قهوه فوری معمولاً میزان کافئین کمتری نسبت به قهوه دمی داره، اما اینم بستگی به برند و نوع قهوه استفاده‌شده داره. آنتی‌اکسیدان‌ها هم در هردو نوع وجود داره، ولی در قهوه دمی ممکنه کمی بیشتر باشه.
ماندگاری
قهوه فوری بسته‌بندیش محکم‌تر و خشک‌تره و راحت‌تر می‌تونه مدت طولانی رو قفسه بمونه. اما قهوه دمی اگه در معرض هوا قرار بگیره، سریع بو و تازگیش رو از دست میده.
از قهوه فوری بیزاریم یا عاشقشیم؟
اینجا یه دوگانگی همیشه وجود داشته. بعضی‌ها عاشق قهوه دم‌کردنی هستن و می‌گن قهوه فوری اصلاً قهوه نیست، یه چیزی مثل آشغال غذاست! در مقابل، خیلیا هم می‌گن که زندگی اون‌قدر شلوغه که وقت نداریم هر بار دنبال دم‌کردن باشیم. می‌خوایم یه لیوان آبجوش بریزیم و 10 ثانیه بعد، نوشیدنیمون آماده باشه!
واقعیت اینه که هر کدوم مزایا و معایب خودش رو دارن. کسی که به‌طور حرفه‌ای لذت چشیدن عطر و طعم قهوه‌ی اصیل رو دوست داره، شاید نتونه از قهوه فوری راضی باشه. اما برای خیلی از ما، قهوه فوری حکم یه راه حل سریع رو داره که بتونیم تو محل کار یا مسافرت، بدون امکانات خاصی، از یه فنجون قهوه لذت ببریم.
تأثیر قهوه فوری بر نوشیدنی‌های جدید
قهوه فوری نه‌تنها تأثیر زیادی بر عادت‌های مصرفی قهوه گذاشت، بلکه الهام‌بخش ایجاد نوشیدنی‌های جدیدی هم شد. نوشیدنی‌هایی مثل موکاهای فوری، لاته فوری، حتی دسرهای خانگی که پودر قهوه فوری توش می‌ریزن تا طعم قهوه رو اضافه کنن.
خلاصه بگیم، اگه قهوه فوری نبود، شاید الان این همه پودر آماده برای لاته‌ها یا دسرهای قهوه‌ای شکل نداشتیم. حتی فکر شیرقهوه‌های فوری میوه‌ای هم شاید به ذهن کسی نمی‌رسید.
چه آینده‌ای پیش روی قهوه فوریه؟
با وجود اینکه قهوه دمی همچنان اعتبار بالای خودش رو داره و تو یه سری بازارها (مثل کافه‌ها) حکم سلطان داره، قهوه فوری هنوز به خاطر سرعت و راحتی، جایگاه مهمی تو زندگی ما داره. شاید شرکت‌ها بیشتر تلاش کنن قهوه فوری‌ای بسازن که از نظر عطر و طعم، نزدیک‌تر به قهوه دمی باشه.
روش‌های خشک‌کردن جدید، استفاده از قهوه‌های مرغوب‌تر و حتی ترکیب با طعم‌های طبیعی می‌تونه آینده‌ی این محصول رو جذاب‌تر کنه. هر چی باشه، نسل جدیدی که وقت کمتری داره، به محصولات سریع و آماده نیاز داره. البته بخشی از ذائقه‌ی مردم هم به سمت قهوه‌های خاص و تخصصی میره؛ دو گروه سلیقه عملاً در بازار در کنار هم وجود دارن.
نکاتی برای انتخاب و مصرف بهتر قهوه فوری
1.برند معتبر بخر
همیشه از برندهایی خرید کن که اسم‌ورسم درست‌حسابی دارن یا قبلاً امتحان کردی. قهوه فوری بی‌کیفیت می‌تونه طعم یه نوشیدنی خوشمزه رو خراب کنه یا حتی ناخالصی داشته باشه.
2.بسته‌بندی مناسب
قهوه فوری اگه در معرض رطوبت یا هوا باشه، به سرعت عطر و کیفیتش رو از دست میده. بهتره از بسته‌بندی‌های شیشه‌ای یا پاکت‌های محکم استفاده کنی و درش رو محکم ببندی.
3.غلظت دلخواه
از اونجایی که قهوه فوری تو آب حل می‌شه، با کم‌وزیاد کردن پودر می‌تونی غلظت رو تنظیم کنی. اگه قهوه قوی دوست داری، یه قاشق بیشتر بریز، اگه ملایم می‌خوای برعکس عمل کن.
4.ترکیب با شیر
اگه طعم تلخ قهوه رو خیلی دوست نداری، اضافه کردن شیر داغ یه راه ساده برای ایجاد بالانس طعم می‌شه. بعضیا هم کمی دارچین یا پودر کاکائو اضافه می‌کنن که طعم ویژه‌تری بگیره.
از قهوه فوری چطور لذت بیشتری ببریم؟
خیلی از قهوه‌خورای حرفه‌ای می‌گن: «قهوه فوری که دیگه لذت نداره!» اما واقعیت اینه که حتی با قهوه فوری هم می‌شه حال کرد، به‌شرط اینکه ذائقه‌مون رو بشناسیم و چند تا ترفند ساده رو رعایت کنیم:
- پودر قهوه باکیفیت استفاده کن: واقعاً تفاوت بین یه برند معتبر و یه برند متفرقه رو می‌تونید حس کنید.
- دمای آب: آب خیلی داغ ممکنه بعضی از طعم‌های ظریف رو از بین ببره. سعی کن آبجوش رو بعد از چند ثانیه که از جوشیدن افتاد، استفاده کنی.
- ترکیب با ادویه: اگه حس می‌کنی قهوه‌ی فوری خیلی بی‌مز‌س، یه کوچولو پودر هل یا دارچین می‌تونه تغییری دلچسب ایجاد کنه.
- شیر گرم یا شیر گیاهی: اگه با شیر درست کنی، طعم لطیف‌تری می‌گیری و احساس می‌کنی به یه لاته نزدیک شدی.
نگاه پایانی به قهوه فوری
اینکه قهوه فوری به درد همه می‌خوره یا نه، یه سلیقه و انتخاب شخصیه. برای کسایی که دوست دارن عطر و طعم اصیل قهوه دم‌کردنی رو بچشن، شاید قهوه فوری حکم یه تنزل کیفیت رو داشته باشه؛ اما برای کسایی که سریع و بی‌دردسر یه نوشیدنی انرژی‌بخش لازم دارن، عالیه.
نکته‌ی مهم اینه که قهوه فوری بخش جدانشدنی از تاریخ قهوه شده و مصرف قهوه رو جهانی‌تر کرده. دیگه نیازی نیست حتماً دستگاه قهوه‌ساز یا وقت اضافه داشته باشیم تا از مزه‌ی قهوه لذت ببریم. تو جامعه‌ی پرسرعت امروز، بودن محصولات فوری خیلیا رو خوشحال می‌کنه. اگه هم بخواین یه قهوه فوری متفاوت و باکیفیت رو امتحان کنین، می‌تونین سری به فروشگاه کافینا بزنید چون تنوع بالایی از قهوه رو ارائه میده.
در کل، دنیای قهوه اون‌قدر گسترده‌س که برای هر سلیقه و هر موقعیتی یه گزینه وجود داره. گاهی یه فنجون اسپرسوی سنگین و تازه‌دم، گاهی هم یه لیوان قهوه فوری با شیر و شکر که در چند ثانیه آماده می‌شه. انتخاب با خودمونه که از کدوم بیشتر حال کنیم و تو کدوم لحظه‌ی زندگی، کدوم قهوه برامون مناسبه.
منبع:
